Dzikie gatunki pokrewne roślinom uprawnym występujące w Polsce. Lista, zasoby i zagrożenia Crop wild relatives occurring in Poland. Checklist, resources and threats pod redakcją / Editors: Denise F. Dostatny i Zygmunta Dajdoka Wydanie: pierwsze Rok wydania: 2020 Objętość: 408 stron Format: 210×297 mm Kategoria: nauki przyrodnicze Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin – PIB, Krajowe Centrum Roślinnych Zasobów Genowych, Radzików ISBN 978-83-66476-12-7 MONOGRAFIA NAUKOWA

Znaczenie różnorodności biologicznej i jej roli w sektorze wyżywienia i rolnictwa jest coraz częściej podnoszone w programach rozwoju. Powinny iść za tym konkretne działania. Kluczowe zadania obejmują zajęcie się czynnikami powodującymi utratę różnorodności biologicznej w sektorze wyżywienia i rolnictwa i poza nim. Wzmocnienie środków ochrony oraz zwiększenie wykorzystania praktyk, które zapewniają wkład różnorodności biologicznej w zrównoważoną produkcję. To opracowanie wniesie cenny wkład w podniesienie świadomości o żywotnym znaczeniu różnorodności biologicznej, w tym dzikich gatunków pokrewnych, dla wyżywienia i rolnictwa.
Dzikie gatunki pokrewne dobrze się rozwijają na swoich naturalnych siedliskach bez interwencji człowieka. W rzeczywistości stale ewoluują ich właściwości adaptacyjne, które umożliwiają radzenie sobie ze zmieniającymi się warunkami środowiskowymi. Dlatego są bogatym rezerwuarem nowych cech i genów, które można wykorzystać do hodowli odmian roślin uprawnych przystosowanych do zmian klimatu. Istnieje wiele dowodów na ich skuteczne zastosowanie w ulepszaniu upraw. Jednak ich naturalne dzikie siedliska są w coraz większym stopniu zagrożone zarówno przez działalność człowieka, jak i klęski żywiołowe, co oznacza, że ​​różnorodność dzikich krewnych roślin uprawnych, ulega ciągłej erozji.
Stałe wsparcie Ministra Rolnictwa w zakresie ochrony i zrównoważonego wykorzystania tych zasobów jest zgodne z międzynarodowymi instrumentami i umowami. Obejmują one Konwencję o różnorodności biologicznej, Międzynarodowy Traktat o Roślinnych Zasobach Genetycznych dla Wyżywienia i Rolnictwa, Drugi Globalny Plan Działań na rzecz Roślinnych Zasobów Genetycznych dla Wyżywienia i Rolnictwa oraz Cele Zrównoważonego Rozwoju.
Opracowanie to jest obszernym kompendium wiedzy o gatunkach dziko występujących w Polsce, które są spokrewnione z roślinami uprawnymi. Może stanowić doskonałą podstawę do inicjowania dalszych działań, mających na celu wykorzystanie zasobów genowych dzikich gatunków pokrewnych, zarówno w zakresie dalszych badań, edukacji społeczeństwa, jak też w działaniach praktycznych.
Mam głęboką nadzieję, że publikacja ta przyczyni się do ochrony dzikich gatunków pokrewnych.

Grzegorz Buda

Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Dzikie gatunki pokrewne roślinom uprawnym (ang. Crop Wild Relatives – CWR) obejmują zarówno bezpośrednich przodków, jak i inne gatunki ewolucyjnie spokrewnione z roślinami uprawnymi.­ Rośliny tych gatunków są bogatym źródłem nowej zmienności genetycznej dla hodowli. Pozostałe natomiast, o dalszym stopniu pokrewieństwa, jako „same w sobie” mogą posiadać duży potencjał oraz dużą wartość ekonomiczną, a nawet społeczną. Mogą być one wykorzystane pośrednio czy bezpośrednio jako rośliny jadalne, paszowe, barwierskie, włóknodajne, a także do celów leśnych, leczniczych, kosmetycznych, ozdobnych czy jako elementy podtrzymujące równowagę w ekosystemach rolniczych (rośliny biocenotyczne – pożyteczne w agroekosystemach).
Pojęcie CWR ogranicza się do gatunków związanych bliskim pokrewieństwem ewolucyjnym z roślinami uprawnymi. Jest to istotne w kontekście współczesnych postępów biotechnologii, które sprawiają, że większość, jeśli nie wszystkie gatunki, są potencjalnymi dawcami genów dla danego gatunku uprawnego (Maxted i in. 2006).
Skutki zmian klimatu stanowią wyzwanie dla produkcji rolnej i systemów żywnościowych. Istnieje potrzeba większej dywersyfikacji uprawianych roślin oraz dysponowania odmianami bardziej odpornymi na zmiany klimatu. Dzikie gatunki pokrewne roślinom uprawnym stanowią szeroki i zróżnicowany zasób zmienności genetycznej do hodowli nowych odmian odpornych na wszelkie środowiskowe stresy biotyczne i abiotyczne.

Denise F. Dostatny

Książka jest dostępna w Instytucie Hodowli i Aklimatyzacji Roślin – PIB, Krajowym Centrum Roślinnych Zasobów Genowych w Radzikowie.

+48 22 733-4500 w. 645 (int.)
fax: +48 22 733-4648
email: d.dostatny@ihar.edu.pl

SPIS TREŚCI

CONTENTS